Alergie u dzieci stanowią coraz poważniejszy problem zdrowotny w Polsce i na świecie. Z roku na rok liczba najmłodszych cierpiących na nadmierną odpowiedź immunologiczną na alergeny rośnie, szczególnie w dużych miastach i krajach wysoko uprzemysłowionych. Prawidłowe rozpoznanie objawów oraz zidentyfikowanie głównych czynników uczulających jest kluczowe dla skutecznej ochrony zdrowia dziecka oraz jakości jego życia [1][6]. Poniżej przedstawiamy, co najczęściej uczula dzieci oraz jak rozpoznawać pojawiające się sygnały alergii.
Najczęstsze alergeny uczulające dzieci
Alergie wywołują rozmaite czynniki środowiskowe. Do najczęstszych alergenów u dzieci należą pyłki roślin, zwłaszcza w sezonie wiosennym i letnim, roztocza kurzu domowego obecne przez cały rok, sierść zwierząt domowych, a także grzyby i pleśnie. Do ważnych alergenów zaliczają się także alergeny pokarmowe (mleko, jaja, orzechy), zanieczyszczenia powietrza oraz składniki chemiczne znajdujące się w detergentach i pierzu [6][8].
Różnorodność źródeł uczulenia sprawia, że wczesne wykrycie alergenu bywa trudne. Skuteczna ochrona polega przede wszystkim na identyfikacji przyczyn oraz świadomym unikaniu ekspozycji na szkodliwe czynniki.
Najczęstsze choroby alergiczne u dzieci
Wśród dzieci najczęściej rozpoznawane są cztery główne choroby alergiczne: alergiczny nieżyt nosa (ANN), astma oskrzelowa, atopowe zapalenie skóry (AZS) oraz alergie pokarmowe. ANN to najczęstsza alergia u dzieci, która objawia się kichaniem, wodnistym wyciekiem z nosa, świądem nosa i oczu oraz zaczerwienieniem spojówek. Dotyczy aż 38% dzieci w wieku 6–7 lat oraz 34,5% w wieku 13–14 lat w Polsce [1][6].
Astma oskrzelowa, powiązana często z ANN, występuje u około 11,4% dzieci w wieku szkolnym [1]. Trzecią z najczęstszych alergii jest AZS, która współistnieje z pozostałymi chorobami alergicznymi i dotyczy 10–30% dzieci. Alergie pokarmowe, rozpoznawane nawet u 9% najmłodszych, obejmują zarówno łagodne reakcje jak i groźniejsze skutki zdrowotne [1].
Warto dodać, że te choroby mogą występować łącznie tworząc tzw. „triadę atopową”, co utrudnia diagnozę i codzienne funkcjonowanie dziecka [6].
Mechanizmy i przebieg reakcji alergicznej
Reakcje alergiczne można podzielić na IgE-zależne i IgE-niezależne. W większości przypadków u dzieci dominuje pierwszy mechanizm, w którym układ odpornościowy, po kontakcie z alergenem, wytwarza specyficzne przeciwciała klasy IgE. Wiążą się one z komórkami układu immunologicznego, powodując przy kolejnym kontakcie reakcję uwalniającą mediatory zapalne, w tym histaminę [6].
To właśnie histamina odpowiada za świąd skóry, obrzęk błon śluzowych, wodnisty wyciek z nosa, czy trudności w oddychaniu. Reakcje te mogą mieć zarówno charakter natychmiastowy (np. atak ANN), jak i przewlekły (AZS), a ciężkość objawów waha się od łagodnych do groźnych dla życia [1][6].
Jak rozpoznać objawy alergii u dzieci?
Skuteczne rozpoznanie alergii u dziecka wymaga obserwacji objawów oraz potwierdzenia ich w diagnostyce medycznej. Typowe symptomy to nawracające kichanie, wodnisty wyciek i zatkanie nosa, uporczywy świąd oczu i nosa, łzawienie oraz zmiany skórne takie jak wysypka lub przewlekły świąd [6]. W przypadku alergii pokarmowych pojawiają się problemy ze strony układu pokarmowego, wysypki czy niewyjaśnione zmiany nastroju.
Ostateczną diagnozę można postawić wykorzystując testy alergologiczne (skórne oraz oznaczanie poziomu IgE w surowicy). Staranna diagnostyka kliniczna i laboratoryjna umożliwia nie tylko rozpoznanie choroby, ale także określenie najważniejszych alergenów i wdrożenie indywidualnego planu działania [3][6].
Znaczenie czynników środowiskowych i socjoekonomicznych
Częstość występowania alergii u dzieci rośnie szczególnie w obszarach miejskich, gdzie poziom zanieczyszczenia powietrza oraz ekspozycja na alergeny środowiskowe są wyraźnie wyższe [6]. Szacuje się, że nawet 29% dzieci w wieku szkolnym w dużych aglomeracjach cierpi na ANN, a 72% ma alergie zaostrzające się sezonowo [10].
Czynniki takie jak palenie tytoniu w otoczeniu dziecka, wysoki poziom zanieczyszczeń czy nadmierna urbanizacja mogą nasilać zarówno częstość, jak i nasilenie reakcji uczuleniowych [6]. Dodatkowo, opóźnione rozpoznanie i brak unikania alergenów zwiększa ryzyko zaostrzenia i przewlekania się objawów.
Prognozy wskazują, że do 2045 roku ponad połowa mieszkańców Europy może zmagać się z jakąś formą alergii. Odpowiednia wiedza i profilaktyka pozwalają znacząco poprawić jakość życia dzieci oraz zmniejszyć nasilenie objawów [6].
Podsumowanie
Alergie u dzieci to problem narastający, zaostrzany przez zmiany środowiskowe i tryb życia. Najczęściej uczulającymi czynnikami są pyłki roślin, roztocza kurzu, alergeny zwierząt i alergeny pokarmowe. Najwięcej dzieci cierpi na alergiczny nieżyt nosa, astmę, atopowe zapalenie skóry i alergie pokarmowe. Kluczowe znaczenie dla zdrowia ma odpowiednio szybkie rozpoznanie objawów i przeprowadzenie diagnostyki alergologicznej. Unikanie czynników uczulających oraz regularna kontrola u specjalisty stanowią podstawę skutecznego leczenia i profilaktyki [1][3][6][8][10].
Źródła:
- https://www.mp.pl/pacjent/alergie/lista/66183,najczesciej-wystepujace-alergie-u-dzieci
- https://pacjent.gov.pl/aktualnosc/kiedy-dziecko-ma-alergie
- https://recepta.pl/artykuly/alergia-u-dzieci-przyczyny-leczenie-jakie-sa-objawy
- https://www.synevo.pl/jak-rozpoznac-alergie-u-dzieci/
- https://monitorprzedszkola.pl/artykul/najczestsze-alergeny-u-dzieci-i-sposoby-ich-unikania
- https://parenting.pl/u-prawie-72-proc-dzieci-alergie-zaostrzaja-sie-sezonowo-badanie-biostat-dla-wp
StrefaOpiekunki.pl to portal dedykowany świadomemu rodzicielstwu, gdzie ekspertka wiedza łączy się z codziennymi doświadczeniami rodzin. Tworzymy treści wspierające rodziców i opiekunów w podejmowaniu przemyślanych decyzji dotyczących opieki, rozwoju i wychowania dzieci.