Jak wygląda alergia pokarmowa u dzieci i dorosłych?

Alergia pokarmowa jest coraz częściej diagnozowanym schorzeniem zarówno u dzieci, jak i dorosłych. W jej przebiegu układ immunologiczny nieprawidłowo reaguje na określone pokarmy, uznając białka za zagrożenie, co prowadzi do powtarzalnych dolegliwości wpływających na codzienne funkcjonowanie[4][5]. Poniżej znajduje się szczegółowa analiza objawów, mechanizmów oraz sposobów rozpoznawania i leczenia alergii pokarmowej w zależności od wieku pacjenta.

Charakterystyka alergii pokarmowej

Alergia pokarmowa to choroba o podłożu immunologicznym, spowodowana nadwrażliwością na określone składniki pokarmowe. Wystąpienie objawów zawsze łączy się z reakcją układu odpornościowego – zarówno z udziałem przeciwciał IgE, jak i innych mechanizmów komórkowych[4][5]. Kluczowym elementem diagnostycznym jest pojawianie się dolegliwości po spożyciu alergenu oraz udokumentowana odpowiedź immunologiczna na ten składnik[5].

Najczęstsze alergeny u dzieci to białka mleka krowiego i jaja, natomiast u dorosłych dominują orzeszki ziemne, skorupiaki i zboża z glutenem[4]. Dodatkowo należy podkreślić, że czynniki genetyczne i środowiskowe istotnie wpływają na ryzyko rozwoju alergii, a obecność atopii w rodzinie zwiększa to ryzyko dwukrotnie[4][5].

Objawy alergii pokarmowej u dzieci i dorosłych

Objawy alergii pokarmowej są zróżnicowane i zależą od wieku pacjenta oraz indywidualnej reaktywności immunologicznej. U dzieci najczęściej manifestują się one w postaci dolegliwości ze strony układu pokarmowego, takich jak wymioty, kolki oraz biegunka[4]. U dorosłych dominują natomiast objawy skórne i oddechowe – pokrzywka, wysypka, atopowe zapalenie skóry, świszczący oddech i astma[4][5].

Zmiany skórne dotyczą aż 50% wszystkich przypadków alergii pokarmowej[5]. W obu grupach wiekowych możliwe są objawy ze strony układu oddechowego, a w najcięższych przypadkach zdarza się wstrząs anafilaktyczny, który bez natychmiastowego leczenia stanowi zagrożenie życia[5]. Należy również zwrócić uwagę, że odpowiedź organizmu może pojawić się od razu po spożyciu alergenu lub dopiero po kilku godzinach do nawet kilku dni[4].

Mechanizmy rozwoju i przebieg alergii pokarmowej

Podstawą mechanizmu alergii pokarmowej jest nieprawidłowa aktywacja układu immunologicznego, w szczególności produkcja specyficznych przeciwciał IgE przeciwko białkom zawartym w pokarmach. Przy ponownym kontakcie z alergenem dochodzi do uwolnienia mediatorów zapalnych — głównie histaminy i leukotrienów — powodujących charakterystyczne objawy alergiczne[5].

Mechanizmy reakcji można podzielić na IgE-zależne (natychmiastowe) oraz IgE-niezależne (opóźnione, komórkowe). W pierwszym przypadku objawy pojawiają się w ciągu minut do godziny po spożyciu alergenu. Mechanizmy komórkowe są odpowiedzialne za reakcje późniejsze, zwykle manifestujące się dolegliwościami przewodu pokarmowego i skóry kilka godzin lub dni po posiłku[4][5].

W rozwoju alergii pokarmowej biorą udział nie tylko komórki immunologiczne (limfocyty B i T, mastocyty), ale również czynniki środowiskowe i dieta, zwłaszcza u dzieci w okresie noworodkowym i niemowlęcym[5].

Diagnostyka alergii pokarmowej

Prawidłowa identyfikacja alergii pokarmowej wymaga wykonania specyficznych testów skórnych i badań immunologicznych, które pozwalają potwierdzić uczulenie oraz dokładnie określić rodzaj alergenu[4]. Diagnostyka różnicowa ma kluczowe znaczenie w odróżnieniu alergii od nietolerancji pokarmowej, co jest niezbędne do podjęcia prawidłowego leczenia[2][4].

Wywiad lekarski obejmuje precyzyjne określenie czasu, rodzaju objawów i ich związku z ekspozycją na pokarmy, a także ocenia wywiad rodzinny pod kątem występowania atopii, co zwiększa wiarygodność rozpoznania[4].

Dynamika rozwoju alergii u dzieci i dorosłych

Alergia pokarmowa u dzieci najczęściej manifestuje się we wczesnym dzieciństwie i dotyczy około 8% niemowląt i małych dzieci[5]. W wielu przypadkach dochodzi do stopniowego wyciszenia reaktywności immunologicznej wraz z wiekiem, czego efektem może być całkowite ustąpienie objawów[4][5].

Natomiast u dorosłych alergia pokarmowa jest stwierdzana rzadziej – dotyczy około 4% populacji – jednak objawy mają tendencję do utrzymywania się przewlekle, znacząco obniżając jakość życia[5]. Często schorzenie rozpoznawane jest dopiero po wielu latach występowania niespecyficznych dolegliwości.

Zarządzanie i leczenie alergii pokarmowej

Leczenie alergii pokarmowej koncentruje się na ścisłym unikaniu kontaktów z alergenami pokarmowymi[4][5]. W razie przypadkowej ekspozycji i wystąpienia łagodnych objawów stosuje się farmakoterapię łagodzącą, np. leki przeciwhistaminowe, natomiast w sytuacji zagrażającej życiu konieczne jest natychmiastowe podanie adrenaliny[4][5].

Równie istotne jest przygotowanie pacjenta i jego rodziny do szybkiego reagowania w przypadkach nagłych – posiadanie ampułkostrzykawek z adrenaliną oraz znajomość schematów postępowania w razie ciężkiej reakcji alergicznej to elementy warunkujące bezpieczeństwo chorych[5].

Podsumowanie

Alergia pokarmowa to skomplikowane schorzenie immunologiczne, które może wystąpić w każdym wieku. Objawy różnią się między dziećmi i dorosłymi, zarówno pod względem rodzaju, jak i częstotliwości występowania. Kluczową rolę w leczeniu odgrywa prawidłowa diagnostyka, unikanie alergenów oraz edukacja dotycząca postępowania w stanach zagrożenia życia. Zapewnienie bezpieczeństwa pacjentom wymaga ścisłej współpracy z lekarzem i wdrożenia indywidualnych strategii terapeutycznych[4][5].

Źródła:

• [1] https://www.doz.pl/czytelnia/a16903-Alergia_pokarmowa__przyczyny_objawy_leczenie
• [2] https://gastroenterologia-praktyczna.pl/a1760/Alergia-czy-nietolerancja-pokarmowa—–roznice-i-podobienstwa.html/
• [3] https://www.mp.pl/pacjent/alergie/chorobyalergiczne/choroby/57574,alergia-pokarmowa
• [4] https://www.medicover.pl/badania/alergia-pokarmowa/
• [5] https://gemini.pl/poradnik/artykul/alergia-pokarmowa-przyczyny-objawy-i-leczenie-alergii-pokarmowych/
• [6] https://diag.pl/pacjent/artykuly/objawy-alergii-pokarmowej-u-doroslych-dzieci-i-niemowlat/