Czy warto zrobić test na nietolerancję pokarmową?

Czy warto zrobić test na nietolerancję pokarmową? Temat ten budzi żywe zainteresowanie ze względu na rosnącą częstość dolegliwości przypisywanych reakcjom pokarmowym. W odpowiedzi już na początku warto zaznaczyć, że test na nietolerancję pokarmową może być wartościowym elementem diagnostycznym, jeśli jest poprzedzony wywiadem klinicznym i prowadzony pod kontrolą specjalisty, a jego wyniki stanowią istotną podstawę do opracowania indywidualnej diety eliminacyjnej [2][4].

Definicja i mechanizmy nietolerancji pokarmowej

Nietolerancja pokarmowa to reakcja organizmu na wybrane składniki diety, która nie jest alergią. Kluczową różnicą jest brak udziału przeciwciał IgE charakterystycznych dla alergii, natomiast w przypadku nietolerancji IgG-zależnej organizm produkuje przeciwciała IgG skierowane przeciw określonym produktom spożywczym. Niektóre nietolerancje rozwijają się na tle enzymatycznym – nie wymagają one udziału układu odpornościowego (np. nietolerancja laktozy) [3][4].

W mechanizmie IgG-zależnym dochodzi do powstawania przeciwciał IgG klasy 1-4 w reakcji na antygeny obecne w pożywieniu. Wskazuje to na potencjalną nadwrażliwość i może przyczyniać się do rozwoju uciążliwych objawów: bólu brzucha, bólów głowy, przewlekłego zmęczenia czy zmian skórnych [2][3].

Na czym polegają testy na nietolerancję pokarmową?

Testy diagnostyczne na nietolerancję pokarmową opierają się na pomiarze poziomu swoistych przeciwciał IgG w próbce krwi pacjenta. Analiza wykonywana jest z zastosowaniem metod immunologicznych – głównie testu ELISA lub Western Blot II generacji. Pozwala to na wykrycie obecności i ilości swoistych przeciwciał IgG skierowanych przeciw wielu produktom spożywczym [2][3].

Testy dostępne są w wersji laboratoryjnej (konieczne pobranie krwi w punkcie diagnostycznym) lub do samodzielnego wykonania w domu (pobranie włośniczkowej krwi z palca i przekazanie jej laboratorium). Panele badawcze umożliwiają oznaczenie reakcji na od 59 do ponad 220 produktów spożywczych z czasem oczekiwania na wynik do 15 dni roboczych [1][2][5][10].

Kiedy warto wykonać test na nietolerancję pokarmową?

Zalecane jest, aby diagnostykę nietolerancji pokarmowej prowadzić u osób, u których występują przewlekłe, niespecyficzne objawy gastryczne, zmiany skórne, zmęczenie lub bóle głowy, a które nie znajdują wyjaśnienia w innych schorzeniach. Należy rozpocząć od szczegółowego wywiadu klinicznego i prowadzenia dzienniczka spożycia, aby powiązać zjadane produkty z występującymi objawami [4].

Test na nietolerancję pokarmową wskazany jest zwłaszcza wtedy, gdy dotychczasowe działania dietetyczne i badania w kierunku alergii IgE-zależnej nie przyniosły efektów, a objawy utrzymują się mimo rezygnacji z podejrzewanych alergenów [4].

Proces wykonania testu i interpretacja wyników

Proces obejmuje zakup testu (internetowo lub stacjonarnie), pobranie kilku kropel krwi z palca lub próbki żylnej, transport próbki do akredytowanego laboratorium, wykonanie analizy oraz odebranie wyniku – zwykle do 15 dni roboczych. Do testu nie trzeba być na czczo [1][2][5].

Wynik testu przedstawia ilościowy poziom przeciwciał IgG skierowanych przeciw danym produktom. Umożliwia to ocenę stopnia nadwrażliwości na każdą przebadaną substancję i zaplanowanie indywidualnej diety eliminacyjnej pod opieką dietetyka. Następnie, przez okres od 3 do 12 miesięcy, eliminuje się produkty problematyczne, okresowo obserwując reakcje organizmu na ponowne ich wprowadzanie [2].

Zalety i ograniczenia testów na nietolerancję pokarmową

Największą zaletą nowoczesnych testów jest możliwość równoczesnego przebadania szerokiego panelu produktów spożywczych oraz wskazania indywidualnych predyspozycji do nadwrażliwości. Testy wykonuje się szybko i wygodnie, także w warunkach domowych, a ich wyniki pomagają w precyzyjnym wyeliminowaniu czynników wywołujących objawy [2][5].

Ważną kwestią jest jednak odpowiednia interpretacja wyników – nie wszystkie pozytywne reakcje IgG przekładają się jednoznacznie na objawy kliniczne. Testy nie diagnozują alergii IgE-zależnej ani nietolerancji enzymatycznych. Diagnostyka powinna uwzględniać pełen obraz kliniczny, aby uniknąć mylnych wniosków lub niepotrzebnego wykluczania pokarmów [3][4].

U części osób przeciwwskazane jest wykonywanie tego rodzaju badań – dotyczy to dzieci poniżej 1 roku życia, osób z chorobami autoimmunologicznymi, przyjmujących leki immunosupresyjne czy z zaburzeniami poziomu immunoglobulin; wymagają one konsultacji lekarskiej przed przystąpieniem do diagnostyki [1].

Podsumowanie: czy test na nietolerancję pokarmową jest wart uwagi?

Test na nietolerancję pokarmową, przeprowadzony zgodnie z obowiązującymi standardami, może być wartościowym narzędziem pomagającym określić przyczynę przewlekłych dolegliwości. Pozwala na opracowanie indywidualnej diety pod okiem dietetyka, z kontrolowanym powrotem wyeliminowanych produktów, co znacząco zwiększa skuteczność eliminacji niekorzystnych objawów i sprzyja poprawie jakości życia [2][4].

Decyzja o przeprowadzeniu testu powinna być podjęta po starannej analizie objawów, konsultacji ze specjalistą i w oparciu o pełną diagnostykę kliniczną. Samodzielne wykluczanie produktów bez profesjonalnej opieki niesie ryzyko niedoborów. W praktyce wartość testów na nietolerancję pokarmową jest największa, gdy wchodzą one w skład kompleksowej diagnostyki i leczenia [2][3][4][5].

Źródła:

1. https://zdrowegeny.pl/poradnik/test-nietolerancje-pokarmowe-gdynia
2. https://valida.pl/diagnostyka-medyczna/diagnostyka-badanie-nietolerancji-pokarmowej-igg-zaleznej/
3. https://cambridge-diagnostics.pl/wszystko-co-powinienes-wiedziec-o-nietolerancji-pokarmowej/
4. https://www.medicover.pl/o-zdrowiu/nietolerancja-pokarmowa-objawy-i-leczenie,6950,n,192
5. https://panaceum-waw.pl/oferta/badania-na-nietolerancje-pokarmowa/
6. https://www.synevo.pl/badanie-nietolerancji-pokarmowych/
7. https://www.e-zikoapteka.pl/artykuly/badania-na-nietolerancje-pokarmowe-na-czym-polegaja-jak-zrobic-testy-na-nietolerancje-pokarmowe.html
8. https://www.mp.pl/pediatria/praktyka-kliniczna/procedury/12331,testy-prowokacji-pokarmowej-w-diagnostyce-alergii-i-nietolerancji-bialek-mleka-krowiego-u-niemowlat
9. https://sklep.4active.eu/food-print-laboratoryjny-test-na-nietolerancje-p,3,1460,545
10. https://www.biomed24.pl/food-detective-badanie-nietolerancji-pokarmowej-zestaw-pobraniowy.html