Alergia pokarmowa u dorosłych jak rozpoznać jej objawy?

Alergia pokarmowa u dorosłych jest coraz częściej rozpoznawaną przyczyną różnorodnych dolegliwości. Objawy tej choroby mogą być bardzo zróżnicowane i nie zawsze łatwe do powiązania z konkretnym pokarmem. Właściwa identyfikacja objawów i odróżnienie alergii od innych zaburzeń zdrowotnych ma kluczowe znaczenie dla prawidłowego leczenia i poprawy jakości życia pacjentów.

Definicja i najważniejsze cechy alergii pokarmowej

Alergia pokarmowa u dorosłych to nadmierna, nieprawidłowa reakcja układu immunologicznego na białka obecne w pożywieniu. Mechanizm ten prowadzi do stanu zapalnego i uwolnienia mediatorów, takich jak histamina, co wywołuje objawy w wielu układach organizmu[1][4][6]. Najistotniejsza różnica między alergią a nietolerancją pokarmową polega na podłożu immunologicznym: w alergii dochodzi do reakcji obronnej z udziałem przeciwciał, a w nietolerancji objawy wynikają z braku enzymów lub innych mechanizmów nieimmunologicznych[6].

Chociaż alergia pokarmowa częściej występuje u dzieci, może pojawić się w każdym wieku, także nagle u dorosłych. Ocenia się, że dotyczy około 1–2% dorosłej populacji[5]. Najczęstsze alergeny obejmują orzechy, ryby, skorupiaki, jaja, mleko, pszenicę, soję i sezam[1][5].

Objawy alergii pokarmowej u dorosłych

Objawy alergii pokarmowej są niezwykle zróżnicowane i mogą dotyczyć takich układów i narządów jak układ pokarmowy, skóra, układ oddechowy oraz sercowo-naczyniowy[1][3][4].

Najczęstsze objawy obejmują dolegliwości żołądkowo-jelitowe: bóle brzucha, nudności, wymioty, biegunki, zaparcia, wzdęcia. Często występują także zmiany skórne, takie jak wysypka, pokrzywka, świąd oraz atopowe zapalenie skóry – aż połowa przypadków nadwrażliwości pokarmowej manifestuje się właśnie ze strony skóry[2]. Do objawów zalicza się również obrzęk warg, jamy ustnej lub gardła, nieżyt nosa, kaszel oraz duszności. W najcięższych przypadkach dochodzi do wstrząsu anafilaktycznego, który wymaga natychmiastowej pomocy medycznej i może stanowić zagrożenie życia nawet po spożyciu minimalnej ilości alergenu[2][3][5].

Warto podkreślić, że objawy mogą pojawiać się w różnym czasie po spożyciu alergenu. Część z nich występuje natychmiast (np. pokrzywka, obrzęk), inne rozwijają się wolniej, prowadząc do przewlekłych problemów zdrowotnych, takich jak migreny czy nawracające zaburzenia ze strony przewodu pokarmowego[1][3].

Mechanizmy powstawania objawów alergii pokarmowej

Po spożyciu uczulającego pokarmu dochodzi do wytwarzania kompleksów immunologicznych (antygen–przeciwciało), produkcji cytokin oraz uwalniania mediatorów stanu zapalnego z komórek tucznych, głównie histaminy[4][6]. Te procesy powodują typowe objawy alergii: zwiększoną przepuszczalność jelit, wzmożoną perystaltykę, reakcje skórne i zaburzenia oddychania. Pojawiają się także powikłania specyficzne, takie jak eozynofilowe zapalenie śluzówki przewodu pokarmowego, prowadzące do trudności w przełykaniu, bólu brzucha czy wymiotów[3].

Jednym z typowych zespołów u dorosłych jest zespół alergii jamy ustnej (OAS), objawiający się lokalnym świądem, obrzękiem czy pieczeniem po kontakcie z alergenem u osób uczulonych na pyłki[3]. Alergia pokarmowa często współwystępuje z innymi schorzeniami alergicznymi – astmą, atopowym zapaleniem skóry czy alergicznym nieżytem nosa[1][5].

Diagnostyka i rozpoznawanie alergii pokarmowej

Rozpoznanie alergii pokarmowej u dorosłych bazuje na szczegółowym wywiadzie lekarskim, w którym ustala się zależność objawów od spożywanych pokarmów. Dodatkowo wykonuje się testy skórne, oznaczanie swoistych przeciwciał IgE we krwi oraz w określonych przypadkach testy prowokacyjne (kontrolowane, pod nadzorem medycznym)[1]. Takie podejście pozwala wiarygodnie zidentyfikować przyczynę reakcji i wdrożyć odpowiedni model leczenia.

Leczenie i postępowanie przy alergii pokarmowej

Podstawą leczenia alergii pokarmowej jest całkowita eliminacja uczulającego składnika z diety. Leczenie objawowe opiera się na lekach przeciwhistaminowych oraz, w przypadku ciężkich reakcji, na podaniu adrenaliny (szczególnie w sytuacji wstrząsu anafilaktycznego)[1]. Utrzymywanie stałego kontaktu z lekarzem i świadomość zagrażających stanów pozwalają szybko zareagować w sytuacjach nagłego pogorszenia zdrowia.

Znaczenie prawidłowego rozpoznania objawów

Wczesne rozpoznanie objawów i różnicowanie z innymi schorzeniami, jak nietolerancje pokarmowe, ma kluczowe znaczenie dla skuteczności terapii i zapobieganiu powikłaniom. Świadomość szerokiej gamy możliwych objawów oraz mechanizmów ich powstawania ułatwia pacjentowi i lekarzowi wdrożenie optymalnych środków zaradczych, poprawiających komfort życia i zmniejszających ryzyko poważnych następstw zdrowotnych.

Podsumowanie

Objawy alergii pokarmowej u dorosłych mogą być bardzo nietypowe oraz dotyczyć wielu układów organizmu. Zwrócenie uwagi na te sygnały, szybka diagnostyka oraz wdrożenie odpowiedniego leczenia są kluczowe dla bezpieczeństwa i zdrowia osób z podejrzeniem alergii pokarmowej.

Źródła:

• [1] https://www.testdna.pl/alergia/alergia-pokarmowa/
• [2] https://gemini.pl/poradnik/artykul/alergia-pokarmowa-przyczyny-objawy-i-leczenie-alergii-pokarmowych/
• [3] https://diag.pl/pacjent/artykuly/objawy-alergii-pokarmowej-u-doroslych-dzieci-i-niemowlat/
• [4] https://apteka.superpharm.pl/poradnik/alergia-pokarmowa-u-doroslych-jakie-sa-przyczyny-i-objawy-alergii-pokarmowej-u-doroslych
• [5] https://ncez.pzh.gov.pl/choroba-a-dieta/co-warto-wiedziec-o-alergii-pokarmowej/
• [6] https://gastroenterologia-praktyczna.pl/a1760/Alergia-czy-nietolerancja-pokarmowa—–roznice-i-podobienstwa.html/