Jak wygląda alergia pokarmowa u dziecka?

Alergia pokarmowa u dziecka to nieprawidłowa reakcja immunologiczna pojawiająca się zazwyczaj szybko po spożyciu niewielkiej ilości uczulającego pokarmu, a jej rozpoznanie oraz objawy zależą od mechanizmów odpowiedzi organizmu[1][3][6]. Ta nadwrażliwość może dotyczyć każdego wieku dziecięcego, a odpowiednie postępowanie jest kluczowe dla zdrowia rozwijającego się dziecka.

Definicja i mechanizm alergii pokarmowej

Alergia pokarmowa jest immunologiczną reakcją nadwrażliwości organizmu na określony składnik pokarmowy, nazywany alergenem[1][3][6]. Układ odpornościowy błędnie rozpoznaje niektóre białka jako zagrożenie i produkuje przeciwciała, najczęściej typu IgE, choć mogą występować również inne mechanizmy immunologiczne[1][6]. Powstanie reakcji alergicznej zachodzi już po wcześniejszym kontakcie z alergenem, a ponowne spożycie wywołuje objawy kliniczne.

Najważniejsze znaczenie praktyczne ma rozróżnienie między alergią pokarmową a nietolerancją pokarmową. W alergii pokarmowej proces angażuje układ odpornościowy i wywołuje reakcje prowadzące do zmian w wielu narządach, natomiast nietolerancja jest niezależna od układu immunologicznego i przebiega odmiennie klinicznie[6].

Objawy: kiedy i jak się pojawiają?

Objawy alergii pokarmowej u dzieci są zróżnicowane i mogą pojawić się od kilku minut do kilku dni po kontakcie z alergenem, co związane jest z typem reakcji immunologicznej[1][3][6]. Dzielą się one na objawy natychmiastowe oraz opóźnione. Objawy natychmiastowe występują zazwyczaj w ciągu kilku minut do dwóch godzin po spożyciu alergenu, natomiast objawy opóźnione mogą pojawić się nawet po kilku godzinach lub dniach[1].

Objawy dotyczą głównie trzech układów:

• Objawy skórne: wysypka, pokrzywka, wypryski, atopowe zapalenie skóry[1][3][6]
• Objawy układu pokarmowego: biegunka, wymioty, bóle brzucha, zaparcia, kolki, obecność krwi lub śluzu w stolcu, brak przyrostu wagi ciała[1][3]
• Objawy układu oddechowego: katar, kaszel, świszczący oddech, a niekiedy astma[3][6]

W rzadkich przypadkach możliwe jest wystąpienie wstrząsu anafilaktycznego – ciężkiej, groźnej dla życia reakcji, która dotyczy około 3% dzieci z rozpoznaną alergią pokarmową[1].

Najczęstsze alergeny u dzieci

Wśród najmłodszych dzieci najczęstszym alergenem jest białko mleka krowiego, szczególnie u niemowląt, co wymaga odpowiednich modyfikacji karmienia oraz konsultacji ze specjalistami[3]. Eliminacja alergenu bez pomocy specjalisty może prowadzić do niedoborów pokarmowych, dlatego rekomenduje się wsparcie dietetyczne w procesie leczenia[3].

Diagnostyka i postępowanie w alergii pokarmowej

Diagnostyka alergii pokarmowej obejmuje zebranie szczegółowego wywiadu medycznego, obserwację objawów klinicznych oraz wykonanie testów alergicznych[1][3]. W postępowaniu terapeutycznym zaleca się eliminację alergenu z diety, co powinno być przeprowadzane pod kontrolą specjalisty, aby nie dopuścić do zaburzeń wzrastania ani niedoborów pokarmowych, szczególnie w okresie intensywnego rozwoju dziecka[3]. Konsultacja dietetyczna jest kluczowa dla ustalenia prawidłowego, zbilansowanego jadłospisu.

Wprowadzenie diety eliminacyjnej u niemowląt i dzieci wymaga regularnej kontroli efektów terapeutycznych oraz obserwacji objawów mogących świadczyć o ustępowaniu dolegliwości po usunięciu alergenu. Pozytywny efekt leczenia manifestuje się cofnięciem objawów skórnych, poprawą funkcji przewodu pokarmowego oraz normalizacją rozwoju fizycznego[1][3].

Podsumowanie: jak rozpoznać alergię pokarmową u dziecka?

Alergia pokarmowa u dzieci objawia się poprzez nagłe lub opóźnione symptomy skórne, pokarmowe i oddechowe powiązane z ekspozycją na konkretny alergen pokarmowy[1][3][6]. Czynnikiem wyzwalającym są najczęściej białka mleka krowiego, szczególnie w grupie niemowląt. Diagnostyka oparta jest o wywiad medyczny, obserwację reakcji organizmu oraz testy alergiczne. Najistotniejszym elementem leczenia jest eliminacja alergenu ze ścisłą kontrolą specjalisty, co umożliwia dziecku prawidłowy rozwój i minimalizację ryzyka niedoborów. Ciężkie reakcje, takie jak wstrząs anafilaktyczny, mają miejsce rzadko – u ok. 3% dzieci z potwierdzoną alergią pokarmową[1]. Kluczowe jest odróżnienie alergii pokarmowej od nietolerancji, gdyż jedynie alergia angażuje mechanizmy immunologiczne i stanowi potencjalnie poważne zagrożenie dla zdrowia dziecka[6].

Źródła:

• [1] https://www.mp.pl/pacjent/pediatria/choroby/choroby-alergiczne/138480,alergia-pokarmowa-u-dzieci
• [2] https://mamaginekolog.pl/dziecko/zywienie-dzieci/alergia-pokarmowa-u-niemowlat/
• [3] https://centrumrespo.pl/dzieci/alergie-pokarmowe-u-dzieci/
• [4] https://diag.pl/pacjent/artykuly/objawy-alergii-pokarmowej-u-doroslych-dzieci-i-niemowlat/
• [5] https://1000dni.pl/dolegliwosci-zdrowotne-dziecka/objawy-alergii-pokarmowej-u-dzieci
• [6] https://hipp.pl/zywienie-0-1/poradnik/alergia-pokarmowa-u-dzieci-przyczyny-i-objawy