Jaka była dziewczynka z zapałkami według opowiadania Andersena?

Dziewczynka z zapałkami według opowiadania Hansa Christiana Andersena to postać, która symbolizuje niewinność, ubóstwo i bezradność najmłodszych wobec trudnej, często okrutnej rzeczywistości społecznej. Już pierwsze sceny baśni pokazują ją jako bose i nędznie ubrane dziecko, skazane na samotne poszukiwanie szans na przeżycie podczas mroźnej, śnieżnej nocy sylwestrowej, kiedy niemal nikt nie zwraca uwagi na jej los[1][6][7].

Główna bohaterka: dziewczynka z zapałkami

Andersen ukazuje dziewczynkę jako małe, opuszczone dziecko, które zostało zmuszone do zarabiania na życie sprzedażą zapałek, mimo niepogody i fatalnych warunków. Jej bieda jest widoczna nie tylko w zewnętrznym wyglądzie – bose stopy, nędzne ubranie i zziębnięcie – lecz także w jej emocjonalnej kondycji: brak wsparcia ze strony rodziny i zmuszanie do samodzielnego radzenia sobie z trudnymi wyzwaniami dnia codziennego[7][9]. Symboliczna rola dziewczynki polega na uosobieniu słabości oraz bezsilności dzieci dotkniętych ubóstwem, pozostawionych bez opieki czy zainteresowania społeczeństwa[1][2][6].

Jedyny ślad rodzinnego ciepła odnajduje w pamięci o zmarłej babci – postaci, która w jej wspomnieniach staje się uosobieniem miłości, bezpieczeństwa i akceptacji. Babcia pełni w utworze funkcję symbolu: to do niej dziewczynka pragnie powrócić, uciekając w świat marzeń i wspomnień w najtrudniejszych chwilach życia[6].

Kontekst społeczny i przesłanie opowiadania

Baśń „Dziewczynka z zapałkami” jest przede wszystkim krytyką społecznej niesprawiedliwości i obojętności wobec dramatu dzieci żyjących w ubóstwie. Andersen przez los swojej bohaterki unaocznia konsekwencje zaniedbań oraz brak wrażliwości otoczenia, które konsekwentnie prowadzi do tragedii, widocznej w samotnej śmierci dziewczynki[1][2][6]. Celem opowieści było wywołanie refleksji nad prawdziwym znaczeniem empatii: utwór ukazuje dzieciństwo pozbawione podstawowych potrzeb – ciepła, jedzenia i miłości – czego dziewczynka doświadcza w pełnej rozpaczy samotności[6].

Opis sytuacji dziecka skłania do spojrzenia krytycznego na sytuację społeczną XIX-wiecznej Europy, jednak przesłanie zachowało aktualność także w nowoczesnym świecie. Autor nawołuje do współczucia i gotowości niesienia pomocy najuboższym, przypominając o konieczności ochrony najbardziej bezbronnych[1][5].

Symbolika wizji i znaczenie zapałek

Charakterystycznym motywem baśni są wizje i marzenia, których dziewczynka doświadcza, zapalając kolejne zapałki. W chwilach największego chłodu i rozpaczy wyobraźnia staje się dla niej mechanizmem pozwalającym choć na moment uciec od bólu – każda zapałka to okno do krótkotrwałych obrazów szczęścia: rodzinnego stołu, ciepłego pieca, opiekuńczej babci i beztroski, która wydaje się być poza jej zasięgiem w rzeczywistości[2][4].

Element ten podkreśla siłę wyobraźni i pamięci emocjonalnej – marzenia, wspomnienia i pragnienia dziewczynki pozwalają jej przetrwać choćby kilka chwil w świecie pełnym miłości i akceptacji. Zapałki stają się więc metaforą ulotnego, ale intensywnego poczucia bezpieczeństwa oraz potrzebnych więzi[2][4].

Śmierć bohaterki i jej metafizyczny wymiar

Kluczowym momentem utworu jest śmierć dziewczynki, do której dochodzi na ulicy, w ostatnią noc roku. Rano przechodnie znajdują jej ciało, z paczką spalonego drewienka zapałek w dłoni i uśmiechem na twarzy[4][6][7]. W tej scenie Andersen nadaje baśni szczególny wymiar: śmierć nie jawi się wyłącznie jako tragedia, a raczej jako wyzwolenie i przejście do świata bez bólu i samotności[1][4][6]. Wyobrażony przez bohaterkę obraz spotkania z ukochaną babcią staje się allegorią zbawienia, zakończenia cierpienia i wejścia do rzeczywistości, w której istnieje miłość, opieka i spokój.

Ten metafizyczny aspekt buduje baśniowy nastrój utworu, pogłębia morał i skłania czytelnika do refleksji nad sensem życia, śmiercią oraz relacją jednostki ze społeczeństwem. Śmierć dziewczynki jawi się więc jako próba zadośćuczynienia za dramat doświadczany na ziemi[1][6].

Funkcja moralizatorska i znaczenie utworu

Narracja Hansa Christiana Andersena niesie wyraźny wymiar moralizatorski. Podkreśla konieczność rozwijania empatii, wrażliwości na los potrzebujących i uczy współczucia wobec najsłabszych[1][2][5]. Przez los dziewczynki autor apeluje o aktywność w przeciwdziałaniu społecznym patologiom i zachęca do dostrzegania osób pozbawionych głosu oraz szansy na poprawę swojej sytuacji życiowej.

Baśń „Dziewczynka z zapałkami” pozostaje aktualna – dramat dziecięcego ubóstwa i społecznej obojętności dotyczy wielu krajów współczesnego świata. Opowieść Andersena pełni rolę przestrogi i uniwersalnej lekcji człowieczeństwa, stając się jednym z najważniejszych tekstów w literaturze dziecięcej i światowej, które wpisują się na stałe w edukację o fundamentalnych wartościach etycznych i społecznych[1][5][6].

Podsumowanie: jaka była dziewczynka z zapałkami?

Dziewczynka z zapałkami była uosobieniem biedy, samotności i emocjonalnej wrażliwości. Pragnęła najprostszych rzeczy – ciepła, jedzenia i miłości – lecz społeczeństwo pozostało obojętne na jej los. Jako symbol dzieci pokrzywdzonych przez los, ukazuje potęgę marzeń, siłę wyobraźni i potrzebę bliskości, a także dramat ludzkiej samotności wobec niesprawiedliwości społecznej[1][2][6]. Jej historia przypomina o konieczności rozwijania empatii i współczucia oraz zauważania ludzi żyjących na marginesie życia społecznego.

Źródła:

1. https://www.rodzice.pl/dziewczynka-z-zapalkami-streszczenie/
2. https://publikacje.edu.pl/dziewczynka-z-zapalkami-streszczenie-moral-i-interpretacja
3. https://poezja.org/wz/interpretacja/4568/Wizyta_w_bajce_Dziewczynka_z_zapalkami_streszczenie
4. https://www.etykawszkole.pl/index.php/baza-wiedzy2/materialy-edukacyjne/344-dziwczynka-z-zapakami-propozycja-lekcji
5. https://www.edziecko.pl/rodzice/7,79361,26606572,dziewczynka-z-zapalkami-dlaczego-dziewczynka-z-zapalkami.html
6. https://opracowania.pl/opracowania/jezyk-polski/dziewczynka-z-zapalkami-h-ch-andersen,oid,148
7. https://opracowania.pl/opracowania/jezyk-polski/dziewczynka-z-zapalkami-h-ch-andersen,oid,148,tresc